东干语中箴言1：1-19最准确的翻译+注释
我保证这是最后一个东干语专栏了😕
1.Җысы Даву* эрзыди, Исраил гуйниди хуоншон, Сульманэди* цунмин хуа.
2.Сульманэ ба җыще цунмин хуа ги нэще жын гигили, сый щён ба цунмин* дэ җёфә* җыминбый, щён дун ю эрлинди* хуа,
3.ба лийи дэдо, дуан лўфу, гундо дэ шыщин щүәхо.
4.Та щён ги буҗянди жынму* тянщер йиҗян*, ги шонянму* тянщер җышы* дэ линфан*;
5.цунминжын тинҗян е дый җёщүәни*, минбыйжын ба йиҗян зоҗуәни,
6.замуҗя ба цунмин хуа дэ бифон, ба цунминжынди хуа дэ тамуди цэхуар ё җыминбый
7.Пащён Җў* – җы зусы җышыди тур! Гуон гуазы* җянбудый цунмин дэ җёфә.
8.Вәди эрзы, ни ба дадади җёфә тинйихар, ба мамади йифу* бә туйдё;
9.җысы ни тушонди йигә җүнмый хуачүан*, ниди бәзышонди дудушын*.
10.Вәди эрзы, дансы ган гўнахарди* жынму гуе ни, бә чи.
11.Таму дан фә: «Гыншон вәму зу, зў йигә санкын*, хэ мин, ба мәю зуйди жын дынха!
12.Заму, зулян нэгә дун-я* йиён,ба таму хуәхуәди щишонни, хулунлунди, зущён фынкын ба мэти йиён.
13.Вәму дёщезы заёрди цэбый,на таму ба гәҗяди фонзы тянманни;
14.лян вәму йидарни ни җуа чирни*, заму тинтир ба дёчёнхади фынкэни.
15.Вәди эрзы, лян таму бә тун лў,вон тамуди лўфушон бә зу,щёщин,
16.йинцысы таму вон дэ гынчян подини,вон хэминди лўфушон хуонмондини.
17.Зэ фиди чёр мянчян мәю йисы щя вон;
18.зу җымуҗя таму зэ мэфушон* чёнха дынди хэ гәҗяди миндини.
19.Сый ба данлин жынди цэбый дёшон, тади линйир есы җымуҗяди: та хэ гәҗяди минни.
试译：这是达吾儿子的，以斯拉伊国里的皇上，苏莱曼的聪明话。苏莱曼把这些话，给那些人给给了，谁想把聪明搭教说知明白，像懂了尔林的话，把你带到端路数，公道搭实心学好。他想给不奸的人们添些意见，给少年们添些知识搭灵泛，聪明人看见也得叫学呢，明白人们把意见找着呢。咱们就把口歌搭比方，把聪明人的话搭他们的猜话要知明白呢。怕上主，这就是知识的头儿，光瓜子见不得聪明的教说，我的儿子，你把爹爹的教说听一下，把妈妈的衣服莫推掉。这是你的头上的一个俊美花圈，你的脖子上的豆豆绳。我的儿子，但是干古那害的人们勾引你，莫去，他们但说跟上我们走，走一个山坑，害命，把没有罪的人扽下。咱们就连那个顿亚一样，把他们活活的吸上呢，囫囵囵的，就像坟坑把埋体一样。我们刁些子杂样的财贝，拿它们把个家的房子填满呢，连我们一搭呢，你抓签呢，咱们倾倾把刁抢下的分开呢。我们儿子，连他们不同路，往他们的路数上莫走小心。因此是他们往歹跟前跑着呢，往害命的路数上慌忙着呢。在飞的雀儿面前，没有一丝闲网。就这么价，他们在埋伏上藏下，等着害个家的命着呢，谁把单另的人的财贝刁上，他的临尾也是这么价的，他害个家的命呢。
这里我不在每一句标准注释了，我统一在下面把全文部分字眼的意思标注。
注释：Даву（达吾），阿拉伯语音译的“大卫”，Исраил（以色列）也就是以色列国。хуоншон（皇上），东干语指国王、总统。取前者意思。苏莱曼（Сульманэди）阿拉伯语音译“所罗门”цунминхуа（聪明话）东干语中箴言的称呼。җёфә（教法）东干语指教训、教诲。эрлинди（尔林）阿拉伯语音译的“智慧”。гундо（公道）东干语中意为公平。дэ бифон（搭比方）也就是举例、打个比方的意思。Гуон гуазы（光瓜子）这里指愚妄的人。хуачүан（花圈）这里指的应该是花冠、皇冠，дудушын（豆豆绳）这里指的是金链子。гўнахар（干古那害）阿语借词，罪恶的意思。дун-я（顿亚）阿语借词，世间、世界的意思。хулунлун（囫囵囵）这里指的是含糊、不清楚地。мэти（埋体）阿语借词，专指死了的人、往生的人。цэбый（财贝）东干语中指宝物、宝藏。关中貌似有这个说法。данлин或данлиндан（单另/单另单）东干语中指各个、逐一。
