凯撒《高卢战记》卷一第9节

译注:戴玨
9. Relinquēbātur ūna per Sēquanōs via, quā Sēquanīs invītīs propter angustiās īre nōn poterant. Hīs cum suā sponte persuādēre nōn possent, lēgātōs ad Dumnorīgem Haeduum mittunt, ut eō dēprecātōre ā Sēquanīs impetrārent. Dumnorīx grātiā et largītiōne apud Sēquanōs plūrimum poterat et Helvētiīs erat amīcus, quod ex eā cīvitāte Orgetorīgis fīliam in mātrimōnium dūxerat, et cupiditāte rēgnī addūctus novīs rēbus studēbat et quam plūrimās cīvitātēs suō beneficiō habēre obstrictās volēbat. Itaque rem suscipit et ā Sēquanīs impetrat, ut per fīnēs suōs Helvētiōs īre patiantur, obsidēsque utī inter sēsē dent perficit: Sēquanī, nē itinere Helvētiōs prohibeant, Helvētiī, ut sine maleficiō et iniūriā trānseant.
注:
Relinquēbātur ūna…via] ‘还剩一条…路’, 动词置于句首起强调作用。
quā] 途径离格。
Sēquanīs invītīs] 此处独立离格有条件从句的意思,= sī Sēquanī invītī essent。
angustiae, -ārum: 阴. 复. 狭窄,空间不够。
Hīs] 与persuādēre连用, hīs的位置突显它的连接作用。
suā sponte] ‘靠自己’。 (spōns), -ontis: 阴. 意愿,愿望; sponte suā, 自愿地,靠自己。
possent] cum原因从句中的虚拟语气。
eō dēprecātōre] 此处独立离格表示方法, 字. ‘他作为调停人’。
dēprecātor, -ōris: m. 调停人,中间人。
impetrārent] impetrō, -āre, -āvī, -ātum: 及. 请求获取; (省略用法, 搭. ab) 请求成功, 请求获准。
grātiā et largītiōne] 方法或原因离格。
grātia, -ae: 阴. 受欢迎,声望。
largītiō, -ōnis: 阴. 慷慨,赏赐。
plūrimum poterat] ‘最有势力’.
plūrimum: 副. 最,最大限度地。
possum, posse, potuī: 不及. 有权力,势力,或影响力。
novīs] 与. 阴. 复. novus, -a, -um: 形. 新的; rēs novae, 宪政变革,革命。
studeō, -ēre, -uī: (不)及. (搭. 与.) 致力(于), 努力, 等。
quam plūrimās] ‘尽可能多’。
suō beneficiō…obstrictās] 限定cīvitātēs, ‘欠人情’, 字. ‘受他的恩惠束缚’。
beneficium, -(i)ī: 中. 帮忙,恩惠。
obstringō, -ngere, -īnxī, -ctum: tr. 因报恩,忠诚而隶属, 使有道义责任。
habēre obstrictās] 与obstringere略有不同,强调关系的持续性。
habeō, -ēre, -uī, -itum: (不)及. 维持,保持 (某种状态)。
rem] rēs, reī: 阴. 事情,问题,事务。
ut…patiantur] 作名词用的从句,impetrat的宾语, obsidēs…utī… dent也是perficit的宾语。 注意这些从句交错配列的词序。
obsidēsque] dent的宾语, -que将impetrat和perficit连接起来。 obses, -idis: 阳. (阴.) 人质。
utī inter sēsē dent] ‘让他们相互交换’。 在凯撒的叙述中我们可以看到邦国之间为保证实践承
诺必定互换人质,通常是首领的子女。
perficit] perficiō, -icere, -ēcī, -ectum: 及. (搭. ut, nē) 引起,导致(行动,结果)。
Sēquanī…Helvētiī] 与dent暗示的的主语是部分同位关系, 省略了obsidēs dant。
nē…prohibeant…ut…trānseant] 虚拟语气表示协议的条款或条件。
itinere] 表分离的离格。
参考译文:
9. 还剩一条经过塞夸纳人地盘的路,因为狭窄,要是塞夸纳人不愿意,他们就不能走。由于他们自己说服不了塞夸纳人,便派遣使者去找海都意人冬诺瑞克斯,希望他做个调停人,以使塞夸纳人答应他们的请求。冬诺瑞克斯因其慷慨望重在塞夸纳人中有极高的威势,对黑尔维提人也颇为友善,因为他从彼邦娶了欧格托瑞克斯之女为妻,而且对王权的野心驱使他致力于政体的变革,希望以恩惠笼络尽量多的邦国。于是他接受了此事,使塞夸纳人答应请求,让黑尔维提人通过他们的地界,还让他们相互交换人质:这样塞夸纳人便不会阻碍黑尔维提人的旅程,而黑尔维提人通行时也不会有恶行与伤害。