欢迎光临散文网 会员登陆 & 注册

凯撒《高卢战记》卷一第12节

2022-02-15 18:50 作者:戴玨  | 我要投稿

译注:戴玨

   12. Flūmen est Arar, quod per fīnēs Haeduōrum et Sēquanōrum in Rhodanum īnfluit, incrēdibilī lēnitāte, ita ut oculīs in utram partem fluat iūdicārī nōn possit. Id Helvētiī ratibus ac lintribus iūnctīs trānsībant. Ubi per explōrātōrēs Caesar certior factus est trēs iam partēs cōpiārum Helvētiōs id flūmen trādūxisse, quārtam vērō partem citrā flumen Ararim reliquam esse, dē tertiā vigiliā cum legiōnibus tribus ē castrīs profectus ad eam partem pervēnit, quae nōndum flūmen trānsierat. Eōs impedītōs et inopīnantēs adgressus magnam partem eōrum concīdit; reliquī sēsē fugae mandārunt atque in proximās silvās abdidērunt. Is pāgus appellābātur Tigurīnus; nam omnis cīvitās Helvētia in quattuor pāgōs dīvīsa est. Hic pāgus ūnus, cum domō exīsset, patrum nostrōrum memoriā L. Cassium cōnsulem interfēcerat et eius exercitum sub iugum mīserat. Ita sīve cāsū sīve cōnsiliō deōrum immortālium quae pars cīvitātis Helvētiae īnsignem calamitātem populō Rōmānō intulerat, ea princeps poenās persolvit. Quā in rē Caesar nōn sōlum pūblicās, sed etiam prīvātās iniūriās ultus est, quod eius socerī L. Pīsōnis avum, L. Pīsōnem lēgātum, Tigurīnī eōdem proeliō quō Cassium interfēcerant.

注:
Flūmen est Arar] ‘有条河,阿拉尔河’, 即今天的索恩河。
incrēdibilī lēnitāte] ‘水流不可思议的徐缓’, 特征离格。
   incrēdibilis, -is, -e: 形. 程度,范围等惊人的,难以置信的。
   lēnitās, -ātis: 阴. 动作徐缓,平静。
oculīs…iūdicārī nōn possit] ‘凭眼睛无法判断’, 结果从句。
   in utram partem fluat] ‘流向何方’, 间接问题,非人称动词possit的主语。
   iūdicō, -āre, -āvī, -ātum: (不)及. 断定,判断(是否...)。
lintribus iūnctīs] ‘利用捆在一起的小船’。
   linter, -tris: 阴. (阳.) 小船。
id flūmen trādūxisse] = trāns id flūmen dūxisse.
explōrātor, -ōris: 阳. 侦查员,探子。
trēs…partēs cōpiārum] ‘四分之三的队伍’, trādūxisse的宾语。
Helvētiōs] trādūxisse的宾格主语。
quārtam…partem…reliquam esse] ‘四分之一…还留在…’.
   vērō: 副. 小品词. 另一方面,同时。
   citrā: 介. 较近的这边。
   Ararim] Arar的宾格。
   reliquus, -qua, -quum: 形. (谓.) 剩下的,留下的。
dē tertiā vigiliā] 半夜三更的时候。
   dē: 介. 于(某时),从(某时)开始。
   vigilia, -ae: 阴. 巡夜的时间单位,更(一夜分为四更)。
profectus] proficīscor的主. 阳. 单. 完成. 主动. 分词形式。
mandārunt] = mandāvērunt。 mandō, -āre, -āvī, -ātum: 及. (搭. 与.) 交给, 托付 (于某地,某
   人,某种状况等); fugae sē mandāre, 逃跑,逃走。
impedīdus, -a, -um: 形. 遇到阻碍,被妨碍;为行李等碍手碍脚。
inopīnāns, -antis: 形. 出其不意的,措手不及的。
adgredior, -dī, -ssus: (不)及. 进攻,围剿。
concīdō, -dere, -dī, -sum: 及. to cut down, kill。
in proximās silvās] abdidērunt包含有移动的意思。
abdō, -ere, -idī, -itum: 及. (反身.) 去躲起来。
pāgus, -ī: 阳. 部落,部界,区域。
Tigurīnus] 今天的苏黎世便在此区域中。
domō] 离格,表示从何处,无需介词。
exīsset] = exiisset, cum情况从句中的虚拟式。
memoriā] ‘记忆所及’, 离格,表示在某段时间内。
interficiō, -ficere, -fēcī, -fectum: 及. 杀死,处死。
cāsus, -ūs: 阳. 机遇,运气;cāsū, 偶然地,恰巧。
quae pars…ea] 名词pars, 也就是ea,是quae的先行词,被置于关系从句之内,在指示代词之前。
   īnsignis, -is, -e: 形. 令人注意的,突出的,难忘的。
   populō Rōmānō] intulerat的间接宾语。
   intulerat] īnferō的第3人称. 单. 过去完成. 直陈. 主动形式。
princeps, -ipis: 形. 最先的,首先的。
persolvō, -vere, -uī, -ūtum: 及. 完全偿还,偿付 (欠下的或应该的)。
rē] rēs, reī: 阴. 事后情形,事件。
pūblicus, -a, -um: 形. 对国人皆有影响的,公众的。
prīvātus, -a, -um: 形. 个人的,私人的。
iniūria, -ae: 阴. 耻辱,侮辱。
ultus est] ulcīscor, -cīscī, -tus: 及. 报复,报仇。
eius socerī L. Pīsōnis avum] ‘他丈人卢克幼斯ˑ皮索的祖父’。
   socer, -erī: 阳. 岳父。
   avus, -ī: 阳. 祖父。
quō Cassium] 省略了interfēcerant。

参考译文:

   12. 有条阿拉尔河(1),经过海都意人和塞夸纳人的地界,流入霍若达努斯河,水流不可思议的徐缓,凭眼睛都无法判断它流向何方。黑尔维提人利用木筏和捆在一起的小船渡河。当凯撒通过探子得知黑尔维提人已经有四分之三的队伍过了河,四分之一还留在阿拉尔河岸这一边,便在三更时分率领三个军团出营,来到尚未渡河的这部分人附近。这些人因辎重碍手碍脚,措手不及地受到围攻,大部分都被斩杀了;其余的则逃进了附近的森林躲避。这个部落叫提古瑞尼部,因为黑尔维提族总体而言分为四个部落。这一个部落,就我们父辈的记忆所及,曾经离开过家乡,杀了执政官卢克幼斯ˑ卡修斯,还迫使他的部下钻了轭架(2)。就这样,或许是偶然,或许是不朽的神灵安排,这个带给罗马人奇耻大辱的黑尔维提族部落,首先遭到了惩罚。在这种情况下,凯撒不仅报了公仇,也报了私仇,因为他丈人卢克幼斯ˑ皮索(3)的祖父,就是在卡修斯被杀的那场战斗中任副将的卢克幼斯ˑ皮索,当时也被黑尔维提人杀了。

注:
12.1)即今天的索恩河(Saône )。
12.2)参看注释7.3。
12.3)凯撒第三任妻子的父亲,此时(前58年)正担任执政官。

凯撒《高卢战记》卷一第12节的评论 (共 条)

分享到微博请遵守国家法律